ماڵپه ڕی فه رمووده ی شیرین
ناوی مەدینە
پێشت ١٦٠٠ ساڵ لەهاتنی پێغەمبەری ئیسلام (صلی الله علیه وسلم) ناوی ئەم شارە یەسریب بوو کەبەمانای مانگا دێت ، دواتر پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) ناوەکەی گۆڕی بۆ مەدینە کەبەمانای شار دێت
ڕووی گەشتیاری و ئابووری
بەوەی مەدینە یەکەم پایتەختی دەوڵەتی ئیسلام بوو بۆتە شارێکی گرنگ لەلایەن مووسڵمانانی ئێستا و ڕابردوو وە ساڵانە بە چەندەها مووسڵمان سەردان شارەکە دەکەن بەمەبەستی گەیاندنی حەج و عەمرە ، ئەمەش بە یەکێ لە بنچینەکانی داهاتی شارەکە دادەنرێت
شوێنەوارەکانی شارەکە
چیاکان
شاری مەدینە چەند شاخێکی تیایە لەوانە:
- چیای ئەحەد
- چیای وەرقان
- چیای سلع
- چیای ڕایە
مزگەوتەکانی مووسڵمانان
- مزگەوتی پێغەمبەر
- مزگەوتی قووبا
- مزگەوتی قبلتین
- مزگەوتی فەتح
- مزگەوتی عەلی کوڕی تاڵیب
- مزگەوتی دوو خەلیفە
گۆڕستانی بەقیع
مزگەوتی پێغەمبەر
قۆناغەکانی بنیاتنانی مزگەوتەکە
لەسەردەمی پێفەمبەر محەمەددا
فراوانکردنی مزگەوتەکە لە سەردەمی پێغەمبەر
فراوانکردنی لە سەردەمی عومەری کوری خەتاب
کاتێک ژمارەی موسڵمانان زیادی کرد بە هۆی فەتحە ئیسلامییەکان و فراوانبوونی دەوڵەتی ئیسلامییەوە، خەلیفە عومەری کوڕی خەتاب هەستا بە فراوانکردنی مزگەوتی پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم)، و ئەمەش یەکەم فراوانکردن بوو دوای ئەوەی پێغەمبەر محەمەد بنیاتی نا و قراوانی کرد، لە ساڵی ١٧ی کۆچی خەلیفە عومەری کوری خەتاب هەستا بە جێبەجێکردنی بیناسازییەکی گەورە لە مزگەوتی پیغەمبەردا، بەرزی و پانی و درێژییەکەی زیاد کرد و بەگشتی پانییەکەی بوو بە ١٢٠ باڵ و درێژییەکەی بە ١٤٠ باڵ و بە هەمان شێوە و کەرەستەی سەردەمی پێغەمبەر بنیاتی نا.
فراوانکردنی لە سەردەمی عوسمانی کوڕی عەفان
ئەو زیادکردنە خەلیفە عومەری کوڕی خەتاب ئەنجامی دا بەشی نوێژکەران و سەردانکەرانی نەئەکرد، خەلیفە عوسمانی کوڕی عەفان هەستا بە فراوانکردنی مزگەوتەکە، لە ساڵی ٢٩ی کۆچیی و خۆی سەرپەرشتی بیناکردنەکەی ئەکرد، و گۆڕانکاری ئەنجامدا لە شێوەی مزگەوتەکەدا و فراوانکردنەکەی بەم شێوەیە بوو؛ ١٠ باڵی بۆ زیاد کرد لە ڕووی قیبلەوە و ٢٠ باڵ لە باکوورەوە و ١٠ باڵ لە خۆرئاواییەوە، و بەم شێوەیە مزگەوتەکە مایەوە تا سەردەمی ئەمەوییەکان.
فراوانکردنی لە سەردەمی ئەمەوییەکان
مزگەوتی پێغەمبەر بەو شێوەیە مایەوە کە خەلیفە عوسمانی کوڕی عەفان بنیاتی نابوو تا هاتنی خەلیفەی ئەمەوی وەلید کوڕی عەبدول مەلیک بە پێویستی زانی دووبارە مزگەوتەکە بنیات بنرێتەوە، والیەکەی لە شاری مەدینە عومەری کوڕی عەبدول عەزیزی ڕاسپارد بە بنیاتنانی مزگەوتەکە لە هەر چوار لاوە و فراوانکردنی، و ئەوەش بە کردار لە ساڵی ٨٨ تا ٩١ی ک خایاند، و گۆرانکاری لە شێوەکەیدا کرد و چوار منارەی بۆ مزگەوتەکە دانا، و بە گشتی لە ڕووی خۆرئاواوە بیست باڵیان بۆ زیادکرد و لە ڕۆژهەڵاتەوە نزیکەی سی باڵ و لە ڕووی باکوورەوە نزیکەی دە باڵ زیاد کران.
فراوانکردنی لە سەردەمی عەبباسییەکان
لە سەردەمی مەمالیکەکان
لە ساڵی ٦٥٤ک بۆ یەکەم جار مزگەوتی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) سووتا، خەلیفەی عەبباسی موستەعسیم بیلا لە ساڵی ٦٥٥ک هەستا بە بنیاتنانەوەی مزگەوتەکە، بەڵام تەواو نەکرا بە هۆی ڕووداوی غەزووی مەغۆل بۆ بەغدا و کوژرانی خەلیفە لەو کاتانەدا، لەبەرئەوە سوڵتانی میسر و یەمەن تەواوکردنی پڕۆژەکەیان گرتە ئەستۆ، و سوڵتان زاهیر بێبرس ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبوو لەمەدا، بەمەش کارووباری شارەکە کەوتە دەستی مەمالیکەکانی میسر و هەستان بە چەند ئیشێک لە مزگەوتی پێغەمبەردا.
لە مانگی ڕەمەزانی ساڵی ٨٨٦ک بۆ جاری دووەم مزگەوتی پێغەمبەر سووتا، و ئەشرەف قایتبای بڕیاری بیناکردنەوەیەکی تەواوی مزگەوتەکەی دا، و فراوان کرا بە بڕی نزیکەی دوو باڵ لە ڕۆژهەڵاتییەوەو سەقفی بۆ دروستکرا لە ساڵی ٨٨٨ک و بیناکردنەوەکەی تەواو بوو لە دەوروبەری ساڵی ٨٩٠ک.
لە سەردەمی عوسمانییەکان
عوسمانییەکان وەک خەلیفە و سوڵتانەکانی تر بایەخیکی زۆریان دا بە مزگەوتی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم)، و سوڵتان سولەیمان قانونی هەستا بە ئەنجامدانی چاکسازی لە مزگەوتەکەدا، لە ساڵی ٩٤٠ک و ٩٤٧ک چەند نوێکردنەوە چاککردنەوەیکی بۆ مزگەوتەکە ئەنجامدا بە شێوەیەکی جوانتر و گشتگیرتر.
ژمارەیەکی تر لە سوڵتانە عوسمانییەکان چاکسازییان لە مزگەوتەکەدا کرد لەوانە سوڵتان عەبدول حەمیدی یەکەم لە ساڵی ١٢٦٥ک بیناکردنەوەیەکی تەواوی بۆ مزگەوتەکە ئەنجامدا و بەردەوام بوو تا ساڵی ١٢٧٧ک، ئەمەش چاکسازییەکی تەواو بوو و کرێکارەکان بەشێکیان تێک ئەدا و بنیاتیان ئەنایەوە ئینجا بەشێکی تریان چاک ئەکرد تا نوێژکردن تیایدا نەوەستێت.
لە سەردەمی سعوودییدا
حکومەتی سعودیە هەر لە سەرەتای دامەزراندنی دەوڵەتەکەیەوە گرنگی داوە بە مزگەوتی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم)، لە سەردەمی دامەزرێنەری دەوڵەتەکە مەلیک عەبدول عەزیز تا کاتی ئێستا، لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی موسڵمانان و ئەوانەی سەردانی ئەو شوێنە پیرۆزە دەکەن، مزگەوتەکە تەسک بوو بۆ سەردانکەرەکانی لەبەرئەوە چەندیین جار چاکسازی و فراوانکردنی بۆ کراوە. لەگەڵ زیادکردنی ڕووبەرە نوێکان بۆ مزگەوتەکە و بە گشتی، تێکڕای ڕووبەری سەرەکی زەوی مزگەوتی پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) نزیکەی ٩٨،٥٠٠ مەتری چوارگۆشەیە.
بەشەکانی مزگەوتەکە
گرنگترین بەشەکانی مزگەوتی پیغەمبەر ئەم بەشانەی خوارەوەن؛
- مینبەری پێغەمبەر محەمەد
- باخچە (الروضة)
- حوجرەی پێغەمبەر
- دیواری پێنج ڕوویی
- قوبەی سەوز (القبة الخضراء)
- کتێبخانەی مزگەوتی پێغەمبەر
بانگ بێژەکانی مزگەوتی پێغەمبەر
بانگ بێژەکانی مزگەوتی پێغەمبەر لە سەردەمی پێغەمبەر محەمەددا ئەمانەی خوارەوە بوون؛
- بیلال کوری ڕەباح
- سەعد کوری ئەبی وەقاس
- ئیبن ئوم مەکتوم
- ئەبومەحزوورە.
748 total views, 1 views today
