ماڵپه ڕی فه رمووده ی شیرین
پێشەکی
موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە قورئان کتێبی خوایە کە نێردراوە بۆ پێغەمبەر محەمەد (صلی الله علیه وسلم) . لەبەر ئەوە لەو باوەڕەدان کە خوێندنەوە و گوێگرتن لێی و کار کردن پێی ھەمووی خواپەرستیە و موسڵمان لە خوا نزیک دەبێتەوە پێی و دڵنیا دەبێت. و زۆربەیان لەو باوەڕەدان کە بناغەی شارستانی و ڕۆشنبیریەکەیانە.
قورئان ئەدوێت لەبارەی بابەتی جۆراو جۆرەوە کە ژیانی مرۆڤ ئەگرێتەوە لە دنیا و ڕۆژی دوایدا، دنیا و ئاین لە ئیسلامدا بەیەکەوە بەستراون، و قورئان بناغەی بیروباوەڕی موسڵمان دائەنیت و بانگی خەڵک ئەکات بۆ پەرستنی خوا و گوێ ڕایڵ بوون و مل کەچ بوون بۆی و بیرکردنەوە لە دروستکراوانی، وئەدویت لە بارەی مافەکانی مرۆڤ و ئەرکەکانی بەرامبەر پەروەردگاری وخۆی و کۆمەڵگە و ئاینەکەی و ھەموو گەردوون. ھەروەھا قورئان ڕژێمێکی کۆمەڵایەتی دیاری دەکات بۆ موسڵمانان، ھەروەھا ڕەوشت وئاکاری موسڵمان لە خۆ ئەگرێت وزۆر ئامۆژگاری و پەند لە ژیانی پێشینەکان باس ئەکات، وخەڵک ئاگادار ئەکاتەوە لە سزای ئاگر لە ڕۆژی دواییدا، و زۆلا بابەت و لێدوانی تر.
قورئان دابەش دەبێت بۆ ١١٤ بەش و بە ھەر بەشێک ئەوترێت سورەت، و ھەر سورەتێک دابەش دەبێت بۆ ژمارەیەک رستە و ووتە کە ناو دەبرێت بە ئایەت. و ھەموو سورەتێک بە دەربڕینی بسم اللە الرحمن الرحیم دەست پیدەکات بێجگە لە سورەتی تەوبە (سورە التوبە) کە بێ ئەو دەربرینە دابەزی، مانای ئەو دەربڕینەش (بە ناوی خوای گەورە ومیھرەبان)ە.
دابەزینی قورئان و کۆکردنەوەی لە یەک بەرگدا
زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەر ئەوەی قورئان بە یەک جار دانەبەزیوە، و لە کاتی جیاوازدا ھاتۆتە خوارەوە لە ماوەی زیاد لە بیست ساڵ. کۆکردنەوەی قورئان لە سەردەمی ئەبوبەکری سدیقدا کرا بۆ یەکەم جار. کۆکردنەوە بە مانای نوسین وتۆمارکردنی قورئان دێت، کە بە چوار قۆناغدا تێپەڕیوە:
- قۆناغی سەردەمی پێغەمبەرایەتی
- قۆناغی سەردەمی ئەبوبەکر
- قۆناغی سەردەمی عوسمان
- قۆناغی سەردەمەکانی دوای عوسمان
قۆناغی سەردەمی پێغەمبەرایەتی
قۆناغی سەردەمی ئەبوبەکر
قۆناغی سەردەمی عوسمان
قۆناغەکانی سەردەمی دوای عوسمان
زانستی قورئان
زانستی قورئان زۆر و ھەمەجۆرە، و زانایان بە شێوازی جیاواز بابەتەکانی قورئانیان دابەش کردووە، و گرنگترین پۆڵێن کردنی قورئان کە ھەموو ئەو باس و خواسانە لە خۆ ئەگرێت ئەمەی خوارەوەیە:
قورئان بە شێوەیەکی گشتی دوو جۆر باس دەگرێتە خۆی:
- چەند باسێک وەک یاسا و ئەحکام داڕیژراون و کراونەتە ئەرک بە سەرشانی تاک و کۆمەڵەوە بۆ ئەوەی جێ بە جێ بکرێن. وەک باسە بیروباوەڕیەکان کە پەیوەندیان بە بیر و ھۆشەوە ھەیە، وباسە ڕەوشتیەکان کە پەیوەندیان بە ھەست و نەستی دڵەوە ھەیە، و باسە کرداریەکان کە پەیوەندی بە ھەڵسو کەوتەوە ھەیە.
- چەند بابەت و باسێک کە ئەو یاسایانەی وەرنەگرتووە کە ئەمانیش چیرۆک و پەند ھێنانەوە و سوێندەکانی قورئان و لێدوان و گفتوگۆ لە قورئاندا و ئیعجاز و پەیمان و ئاگادار کردنەوە و بەڵگەگانی دەروون و گەردون ئەگرێتەوە.
سورەتەکانی قورئان و ژمارەیان
- درێژترین سورەتی قورئان سورەتی البقرەیە، وکورتترینی سورەتی الکوثرة
- ھەندێک لە سورەتەکان زیاد لە ناوێکیان ھەیە بەڵام ئەوانەی کە لەسەرەوە ناویان ھێنراوە ناسراوترین ناویانن
- ھەندێک لە سورەتەکان پێغەمبەر محەمەد خۆی ناوی ناوە، و ھەندێکی ھاوەڵەکانی ناویان ناوە.
دابەشکردنی قورئان
سەرچاوەکان
- دەروازەیەک بۆ زانستەکانی قورئان، نوسینی/ ئیکرام کەریم
- وێکپیدیای عەرەبی
- وێکپیدیای ئینگلیزی
1,159 total views, 1 views today
